Κυριακή 15 Δεκεμβρίου 2013

ΒΑΠΕ στη Σκύρο και πράσινα τέλη

Την Τρίτη 19 Νοεμβρίου ο φίλτατος Πορτοσάλτε του ΣΚΑΙ, από την πρωινή του εκπομπή, τα είχε βάλει με τους Σκυριανούς «που δεν ξέρουν από ανάπτυξη και αντιτίθενται στην εγκατάσταση ανεμογεννητριών». Αρχικά διάβασε ένα δημοσίευμα του Στέφανου Κασιμάτη από την Καθημερινή με τίτλο «Το ταγάρι νικά τις επενδύσεις», το οποίο δημοσιεύθηκε στις 14/11/13.
Στη συνέχεια με τη γνωστή σκωπτική και ειρωνική διάθεσή του χλεύασε εκείνους που δεν ευθυγραμμίζονται στην «πορτοσάλτια» κοινή λογική. Κάπου εκεί παρενέβη τηλεφωνικά ο δήμαρχος Σκύρου για να εκφράσει τη δική του προσέγγιση και να απαντήσει διαμαρτυρόμενος στον Πορτοσάλτε. Ο τελευταίος, αφού τον ειρωνεύτηκε ασφαλώς, σιγοψιθύρισε «εγώ δεν είπα τίποτα εναντίον της Σκύρου, απλά διάβασα το κείμενο του Κασιμάτη». Και κάπου εκεί τελείωσε η συνομιλία τους.
Στη συνέχεια παρέα με τον έτερο δημοσιογράφο Μπάμπη Παπαδημητρίου διάβασαν τα σχόλια που …
σωρηδόν έφταναν μέσω mail από τους ακροατές, που τα περισσότερα (αν όχι όλα) ήταν υπέρ της λογικής Πορτοσάλτε. Πράγματι αγγίζει τα όρια της διαστροφής να μπορεί κάποιος να ακούει δημοσιογράφους που αλλάζουν απόψεις «σαν τα πουκάμισα» και να υπερθεματίζουν μάλιστα γι’ αυτές και πάντα να έχουν δικαιολογίες γιατί υποστήριζαν τη μία Καραμανλή και την άλλη ΓΑΠ. Ομολογούμε ότι δεν θα ασχολούμασταν με τα του ΣΚΑΙ αν δεν γνωρίζαμε την πίεση που ασκείται ποικιλοτρόπως από πολλές πλευρές για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε διάφορες περιοχές του ελλαδικού χώρου. Και, επί πλέον, εάν δεν διαπιστώναμε ότι, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, η Εύβοια βρισκόταν στο επίκεντρο αναλύσεων δημοσιογράφων του σταθμού που κατηγορούσαν δημάρχους, νομάρχες κ.λπ. για την εγκατάλειψη του νησιού. Όψιμο ενδιαφέρον για ένα νησί που ξαφνικά το «ανακάλυψε» ο Πορτοσάλτε ή αλλιώς κάποιο λάκκο έχει η φάβα.
Ας δούμε μερικά σημεία από το κείμενο του Κασιμάτη, αρχικά: «Η ασύλληπτη γραφικότητα της σκηνής. Παρασκευή 25 Οκτωβρίου και μερικές δεκάδες κάτοικοι της Σκύρου (ετεροδημότες, ως επί το πλείστον…) είναι συγκεντρωμένοι έξω από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Εκτός από τρεις ντουντούκες, έχουν μαζί τους και τρία καλάθια. Είναι φορτωμένα με μέλι, μυζήθρα, φασκόμηλο, ρίγανη και κρασί. Ο συμβολισμός είναι σπαραξικάρδιος: πρόκειται για τα προϊόντα του νότιου μέρους της Σκύρου… όσοι από την τοπική κοινωνία είχαν τη δυνατότητα να κραυγάζουν πιο δυνατά από τους άλλους έκλεισαν τον δρόμο σε μία επένδυση 650 εκατομμυρίων ευρώ στο νησί τους, η οποία σχεδιάζεται από το 2005 και, έπειτα από οκτώ χρόνια, έχει πάρει όλες τις θετικές γνωμοδοτήσεις και εγκρίσεις που απαιτεί η εθνική, αλλά και η κοινοτική νομοθεσία. Μία επένδυση, εγκεκριμένη από τη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ε.Ε., η οποία θα απέφερε κατ’ έτος στον δήμο Σκύρου 3,6 εκατομμύρια ευρώ (δηλαδή, το 85% του ετήσιου ανταποδοτικού τέλους που ορίζει η νομοθεσία)».
Ο Κασιμάτης παίρνει σαφή θέση και λέει δύο πράγματα. Πρώτον, ότι το φυσικό περιβάλλον –χλωρίδα και πανίδα– δεν απειλείται από τις ανεμογεννήτριες και δεύτερον, ότι εάν τα οικονομικά μεγέθη είναι ωφέλιμα για τον τόπο, τότε οι επενδύσεις πρέπει να γίνονται.
Όσον αφορά το πρώτο να παρατηρήσουμε ότι μας προξενεί εντύπωση που δεν αναφέρεται καθόλου στο σήμα κατατεθέν της Σκύρου που είναι το μικρόσωμο και υπό εξαφάνιση αλογάκι και για το οποίο τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες να διατηρηθεί, αφού πανελλαδικά υπολογίζονται σε 200. Εκ των οποίων τα 100 περίπου ζουν σε μικρές αγέλες στο Βουνό της Σκύρου και κάθε αγέλη έχει το δικό της λημέρι σε κάποια από τις πλατωσιές (πλατώματα) του βουνού, που προορίζεται να μπουν οι ανεμογεννήτριες. Η μικρόσωμη φυλή αλόγων Σκύρου είναι σήμερα μία από τις σπάνιες φυλές αλόγων που υπάρχουν στον κόσμο. Πρόκειται για μία από τις αυτόχθονες φυλές αλόγων που υπήρχε στην αρχαιότητα πανελλαδικά. Επί πλέον, όσον αφορά την επένδυση και την ανάπτυξη του νησιού, ο Κασιμάτης αποκρύπτει(;) ότι ο επενδυτής είναι η Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους, στην κυριότητα της οποίας ανήκει το συγκεκριμένο όρος.
Στο συγκεκριμένο σημείο πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητη μια διευκρίνηση. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, φίλιες προς το περιβάλλον και συνώνυμες του πράσινου και οικολογικού δεν τοποθετούνται στην ίδια ζυγαριά με τις βιομηχανικές ΑΠΕ, δηλαδή ΒΑΠΕ. Ως ΒΑΠΕ (Βιομηχανικά Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) ορίζονται εκείνα τα αιολικά πάρκα που το μέγεθος και η έκταση τους είναι ασύμμετρα με το περιβάλλον και τα μικροκλίματα της κάθε περιοχής. Αυτός ο διαχωρισμός οφείλει να γίνεται μεταξύ ΑΠΕ και ΒΑΠΕ, όπου άλλα είναι τα κίνητρα, η έκταση και οι λόγοι τής κάθε εγκατάστασης. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι η κάθε μικρή ΑΠΕ είναι αθώα ή μη προβληματική για το περιβάλλον. Είναι εύκολα αντιληπτό, όμως, ότι μια ανεμογεννήτρια σε μια κοινότητα ανθρώπων δεν μπορεί να συσχετιστεί με ένα πάρκο εκατοντάδων ανεμογεννητριών. Αλλά εδώ μπαίνει και η παράμετρος, του πόσο ενεργοβόρο τρόπο ζωής θέλουμε να κάνουμε. Και σε αυτό το σημείο πράγματι εμφανίζονται συχνά αντιφάσεις και από την πλευρά των αντιδρώντων. Δεν συνάδει σε κάποιον που ζητεί λιγότερες και μικρότερες ενεργειακά παράγωγες μονάδες να ακολουθεί τις επιταγές και επιλογές ενός ενεργειακά καταναλωτικού μοντέλου. Γιατί το σύστημα σε παγκόσμιο επίπεδο σού δίνει full τεχνολογία που απαιτεί υψηλά αποθέματα ενέργειας, εάν σου αρέσει το πρώτο πρέπει να υποστείς και το δεύτερο. Έτσι ξεκινάει ένας φαύλος κύκλος που η τεχνολογία ζητάει ενέργεια και εκείνη σκάβει, ξεθάβει, αναζητεί οτιδήποτε μπορεί να ικανοποιήσει τον ανθρωποκεντρισμό, που τι ειρωνεία(!), ζει σε αθλιότερες περιβαλλοντικές συνθήκες και με μεγαλύτερα ποσοστά νοσηρότητας. Γι’ αυτό, ίσως, είναι ευκαιρία σήμερα, που η οικονομική «κρίση» καταναλώνει μικρότερες μονάδες ενέργειας, αρκετοί να αντιληφθούν και να εφαρμόσουν πρακτικές όχι μόνο εξ ανάγκης αλλά και από επιλογή, για την ακρίβεια, από αναγκαιότητα της επιλογής για τη διατήρηση του οικοσυστήματος.
Ας δούμε, όμως, μερικές λεπτομέρειες του σχεδίου που θέλουν να επιβάλλουν στη Σκύρο. Ο σχεδιασμός αρχίζει από το 2005 που ξεκίνησε το ενδιαφέρον για εγκατάσταση εννιά αιολικών πάρκων με 111 ανεμογεννήτριες ισχύος 333 MW. Ο αριθμός των ανεμογεννητριών που θέλουν να εγκαταστήσουν δεν είναι απλά μεγάλος, αλλά τρομακτικός. Παράλληλα, με άδεια της ΡΑΕ (Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας) επιτρέπεται να εγκατασταθούν σε νησίδες της Σκύρου και άλλες 33 ανεμογεννήτριες ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό σε 144. Το μεγαλύτερο μέρος των 36.100 στρεμμάτων όπου προβλέπεται να γίνει η εγκατάσταση είναι χαρακτηρισμένο ως προστατευόμενη περιοχή NATURA και Ζώνη Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. Σε αυτή την έκταση, σύμφωνα με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, στο όρος Κόχυλας, βρίσκεται η μεγαλύτερη αποικία μαυροπετρίτη (Falco eleonorae), ένα μεταναστευτικό γεράκι που αποτελεί παγκοσμίως απειλούμενο είδος. Η Ελλάδα θεωρείται ως η πιο σημαντική χώρα για τη διατήρηση και την επιβίωσή του, αφού φιλοξενεί το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού του είδους. Στη Σκύρο βρίσκεται η μεγαλύτερη αποικία του μαυροπετρίτη παγκοσμίως με περισσότερα από 1.000 ζευγάρια. Το γεράκι αυτό έρχεται στη Σκύρο τον Απρίλιο και στα τέλη Οκτώβρη επιστρέφει στην Ανατολική Αφρική και ιδιαίτερα στη Μαδαγασκάρη και σε άλλα νησιά του Ινδικού. Μέχρι τα τέλη Ιουλίου πετώντας πάνω από τον Κόχυλα διανύει ένα μεγάλο μέρος του νησιού για να βρει την τροφή του που αποτελείται από μεγάλα έντομα και για το λόγο αυτό είναι ορατός από πολλά σημεία του νησιού. Τον Ιούλιο, που είναι η περίοδος της αναπαραγωγής του, αποσύρεται στα απόκρημνα βράχια και τις ακτές και τρέφεται με μικρά μεταναστευτικά πουλιά. Το οξύμωρο στην περίπτωση της προστασίας της βιοποικιλότητας, είναι ότι η ΕΕ χρηματοδοτεί για την προστασία του βιότοπου. Αλλά οι εκρήξεις για τη διάνοιξη 60 χιλιομέτρων νέων δρόμων, για τα έργα υποδομής εγκατάστασης ανεμογεννητριών, θα τον κατέστρεφε.
Με βάση λοιπόν αυτά τα δεδομένα, στις 25 Οκτώβρη έγινε συνάντηση του Συντονιστικού Φορέων της Σκύρου με τον υπουργό ΠΕΚΑ, κ. Μανιάτη, ο οποίος για τους δικούς του λόγους ζήτησε «κοινό τόπο» απ’ όλους τους εμπλεκομένους για να ξεκινήσει η επένδυση. Σχολιάζοντας τη στάση αυτή ο Βαγγέλης Αποστόλου, βουλευτής Εύβοιας, υπεύθυνος τομέα Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων του ΣΥΡΙΖΑ, τόνισε: «Θετική η στάση του υπουργού ΠΕΚΑ στη συνάντηση με τους Σκυριανούς, όπου ξεκαθάρισε ότι δεν θα υπογράψει την επένδυση των 111 ανεμογεννητριών, συνολικής ισχύος 333 MW της Μονής Μεγίστης Λαύρας στη Σκύρο αν δεν συμφωνεί η τοπική κοινωνία». Να θυμίσουμε στον κ. Αποστόλου ότι μερικά χρόνια πριν ο ίδιος δημόσια, στο πλαίσιο εκδηλώσεων της Οικογιορτής Χαλκίδας είχε υποστηρίξει ότι πρέπει όλοι να είμαστε υπέρ των ΑΠΕ και των αιολικών πάρκων, διαφορετικά δεν ξέρουμε τι θέλουμε. Ελπίζουμε η ύστερη στάση του κ. Αποστόλου να προέκυψε μέσα από διεργασίες αναζήτησης και εξέλιξης των απόψεων του και όχι ενός πολιτικάντικου τακτικισμού. Επίσης να αναφέρουμε ότι οι κάτοικοι της Σκύρου ζητούν το νησί να διαθέτει το διπλάσιο των αναγκών του σε ενέργεια, σε ορίζοντα δεκαετίας. Όχι όμως πολύ περισσότερο, που θα αποφέρει τεράστια κέρδη στον επενδυτή και καταστροφή στο περιβάλλον του νησιού. Να σημειωθεί ότι με 10 ανεμογεννήτριες η Σκύρος καλύπτει τις ενεργειακές της ανάγκες σε βάθος δεκαετίας και σε περιόδους αιχμής αλλά όπως και οι ίδιοι οι «επενδυτές» ομολογούν και η Τράπεζα Πειραιώς με μελέτη της (2010) αποδεικνύει, το 90% περίπου από τα 650 εκατομμύρια ευρώ που θα κοστίσει το έργο, θα δαπανηθούν στο εξωτερικό για την αγορά των ανεμογεννητριών και των καλωδίων σύνδεσης και ένα 10% θα κινηθεί στην εγχώρια οικονομία.
Γιατί όμως τόσο μεγάλη αντίδραση από πλευράς ΣΚΑΙ και ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ για την ακύρωση ή ορθότερα, αναστολή της αιολικής επένδυσης; Και μάλιστα με καθυστέρηση δύο εβδομάδων; Λόγω του «πράσινου προφίλ» (όχι του οπαδικού αλλά του οικολογικού!) που θέλει να παρουσιάσει ο Αλαφούζος; Θεωρούμε ότι δυο επιστολές που δόθηκαν στην δημοσιότητα και αποκαλύπτουν απαιτήσεις και εκκλήσεις, ίσως δείχνουν τους λόγους ενδιαφέροντος. Συγκεκριμένα, την Πέμπτη 10/10 ο δήμαρχος Σκύρου, Μιλτιάδης Χατζηγιαννάκης, σε έγγραφο του δηλώνει ότι, δέχθηκε δυο τηλεφωνήματα από τον υπουργό Περιβάλλοντος κ. Μανιάτη, ο οποίος του δήλωσε ότι δέχεται πιέσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση Αιολικής Ενέργειας (EWEA) και τον Πρωθυπουργό κ. Σαμαρά, ώστε να υπογράψει την άδεια εγκατάστασης των Αιολικών Πάρκων στη Σκύρο. Όπως αποδείχθηκε, μια μέρα πριν ο Τόμας Μπέκερ, διευθύνων σύμβουλος της EWEA, που αντιπροσωπεύει το λόμπι της αιολικής βιομηχανίας στην Ευρώπη, είχε αποστείλει επιστολή προς τον υπουργό προκειμένου να εκφράσει τις ανησυχίες του σχετικά με την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα και, πιο συγκεκριμένα, για την υπόθεση του έργου της Σκύρου.
«Πιο συγκεκριμένα, θα ήθελα να σας ζητήσω να υποστηρίξετε το πρότζεκτ των 333 MW στη Σκύρο, ένα τέλειο παράδειγμα ενός αιολικού έργου το οποίο καθυστερεί από διοικητικά εμπόδια. Στην περίπτωση αυτή, αν και οι αρμόδιες εθνικές αρχές και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διεξήγαγαν την ενδελεχή ανάλυση της περιβαλλοντικής μελέτης, η συγκατάθεση καθυστερεί ακόμα από τις πολιτικές αρχές», αναφέρεται στην επιστολή. «Πιστεύω ότι η υποστήριξή σας θα στείλει ένα ισχυρό μήνυμα στις διεθνείς αγορές, δείχνοντας τη δέσμευση της κυβέρνησής σας έναντι των επενδυτών της αιολικής ενέργειας», καταλήγει ο κ. Μπέκερ. Ως προς το σκέλος της παρέμβασης του εκπροσώπου της EWEA έχει αποδειχθεί ότι έχει γίνει η παρέμβαση από το έγγραφο που έχει δοθεί στη δημοσιότητα.
Όμως τα ζητήματα της ενέργειας και τα συμφέροντα που τα διαπλέκουν είναι τόσο ισχυρά που ακόμη και τα λεγόμενα «πράσινα τέλη», για να μην μιλήσουμε για «πράσινα χαράτσια», αντί να πηγαίνουν σε ΑΠΕ πηγαίνουν σε παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ορυκτών πόρων. Συγκεκριμένα, το καλοκαίρι του 2013 αποφασίστηκε η μεγάλη αύξηση του τέλους ΕΤΜΕΑΡ (γνωστό και ως τέλος ΑΠΕ) που συνοδεύει τους λογαριασμούς της ΔΕΗ. Το ΕΤΜΕΑΡ (Ειδικό Τέλος Μείωσης Εκπομπών Αέριων Ρύπων) αποτελεί το βασικό έσοδο μέσω του οποίου πληρώνονται οι παραγωγοί ενέργειας από ΑΠΕ, και αυξήθηκε μέσα στο 2013 κατά 118% για τους οικιακούς καταναλωτές, από τα 9,53 ευρώ για κάθε 1.000 κιλοβατώρες στα 20,80 ευρώ. Ενώ μειώθηκε για τις βιομηχανίες. Ο τεχνοκρατικός λόγος αύξησης του τέλους ήταν το έλλειμμα που υπάρχει στο ΛΑΓΗΕ (στο διαχειριστή και λειτουργό ουσιαστικά του συστήματος αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας), όπου απέδιδε το 60% των τελών που εισέπραττε από τους λογαριασμούς της ΔΕΗ για την πράσινη ενέργεια, σε παραγωγούς ενέργειας ορυκτών πόρων. Συγκεκριμένα, κατά την περίοδο Ιανουάριος 2009 – Απρίλιος 2013, εισπράχθηκαν 705 εκατ. ευρώ υπό τον ψευδεπίγραφο τίτλο Τέλος ΑΠΕ ή Τέλος Μείωσης Εκπομπών. Από το ποσό αυτό, μόνο το 40% αξιοποιήθηκε υπέρ των ΑΠΕ ενώ τα υπόλοιπα 423 εκατ. ευρώ επιδότησαν την προμήθεια του ρεύματος. Λόγω αυτής της εφαρμογής του ΛΑΓΗΕ (Λειτουργός της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) δημιουργήθηκε το έλλειμμα και αποφασίζουν οι διαχειριστές της πολιτικής αύξηση της τάξεως του 120%, ενώ αναμένονται και άλλες τον Ιανουάριο του 2014. Δηλαδή από τη μια παραμυθιάζουν τους πάντες για πράσινη ενέργεια που συνοδεύεται από πράσινα τέλη και από την άλλη, το μεγαλύτερο ποσοστό προορίζεται για μη πράσινους παραγωγούς ενέργειας. Και μετά μετράνε το πράσινο ταμείο και επειδή είναι μισοάδειο αυξάνουν τα πράσινα τέλη. Ο ορισμός της κρατικής λαμογιάς σε όλο του το μεγαλείο, διότι γι’ αυτούς η «πράσινη ενέργεια» είναι κάτι σαν τα «πράσινα άλογα».

πηγη