Από την Χιροσίμα στη Φουκουσίμα

Η βιομηχανική επανάσταση και ο κα­πιταλισμός βασίστηκε στην «απεριόριστη» ισχύ που έδιναν οι μηχανές και την «απεριόριστη» χρήση της ενέργειας. Όλες οι παραγωγι­κές διεργασίες σήμερα, αλλά και πολλές καθημερινές δρα­στηριότητες, πραγματοποιού­νται μόνο χάρη στην αλόγι­στη κατανάλωση ενέργειας. Οι λύσεις που προωθούνται στο ενεργεια­κό πρόβλημα εντάσσονται φυσικά στην λο­γική της κερδοφορίας ορισμένων κλάδων του κεφαλαίου.

 

Mάκης Ζέρβας

Ήταν 6 Αυγούστου 1945 όταν συνέβη η έκρηξη μερικές δεκάδες μέτρα πάνω από την Χιροσίμα. Χιλιάδες κάτοικοι της μετατρέπονται άμεσα σε... σκόνη, χι­λιάδες άλλοι πέθαναν σε λίγα λεπτά της ώρας ή μερικές μέρες ή ακόμα και σε πολλά χρό­νια, αντιμέτωποι καθημερινά με πόνο, σωματι­κή ή ψυχική ταλαιπωρία. Η ανθρωπότητα έμει­νε άφωνη, αλλά αυτό δεν εμπόδισε κάποιους να το επαναλάβουν τρεις μέρες αργότερα στο Ναγκασάκι, Η Ιαπωνία παραδόθηκε στις ΗΠΑ άνευ όρων. Το τέλος του Β' παγκοσμίου πολέμου έφτασε, έχοντας έναν χωρίς αμφισβήτηση νικη­τή. Όμως ο εχθρός δεν ήταν τόσο η Ιαπωνία και η Γερμανία, όσο η ΕΣΣΔ και το πολιτικο­κοινωνικό σύστημα της. Ξεκίνησε λοιπόν μία κούρσα εξοπλισμών, με τις δυο στρα­τιωτικές υπερδυνάμεις να ανταγωνίζο­νται η μία την άλλη αλλά και με άλλους να μπαίνουν στην κούρσα. Μόνο η κατο­χή ατομικής βόμβας εξασφάλισε την εθνι­κή ασφάλεια σε συνθήκες ψυχρού πολέ­μου. Τόσο που φτάσαμε μερικές δεκαετί­ες αργότερα να υπάρχουν τόσες πυρηνι­κές κεφαλές ώστε να μπορούν να κατα­στραφούν πολλοί πλανήτες σαν την γη.

Φυσικά όλος αυτός ο εξοπλισμός απαι­τεί και την ανάλογη βιομηχανική υποδο­μή, το λεγόμενο βιομηχανικο-στρατιωτικό σύμπλεγμα, ένα τέρας που απαιτεί τερά­στια κονδύλια για να τραφεί. Τόσο πολλά που ήταν ένας από τους λόγους της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ, λόγω αδυναμίας να ακολουθήσει τον «πόλεμο των άστρων» του Ρήγκαν. Από ένα ση­μείο και μετά, η τεχνολογία βελτιώνεται και δεν χρειάζονται τόσες πολλές πυρηνικές κεφάλες. Τι πιο απλό από μερικές συμφωνίες για τον περιορι­σμό τους, αφού το στοίχημα πέρασε σε πιο «έξυ­πνα» όπλα: πύραυλοι που ακολουθούν τον στό­χο τους, αόρατα αεροπλάνα κτλ. Οι χώρες του ανατολικού μπλοκ ηττήθηκαν κατά κράτος πριν από 20 περίπου χρόνια, αλλά το σύμπλεγμα αυ­τό, σε αγαστή συνεργασία με τις «αδελφές του πετρελαίου», ξεκίνησε νέους πολέμους. Οι βάρ­βαροι ηττήθηκαν, χρειαζόμασταν επειγόντως νέ­ους βαρβάρους. Γιουγκοσλαβία, Σομαλία, Αφγα­νιστάν, Ιράκ, Λιβύη, σε λίγο Συρία και ίσως και Ιράν. Χιλιάδες νεκροί στον βωμό των κερδών του 1% του πλανήτη.

Παράλληλα με την εξέλιξη των όπλων, έγι­νε αντιληπτό ότι αυτή η τεράστια ενέργεια που εκλύεται σε μία ατομική έκρηξη θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρι­σμού. Δεκάδες πυρηνικοί σταθμοί ξεφυτρώνουν σε πολλές χώρες εξασφαλίζοντας έτσι ενεργεια­κή ανεξαρτησία και φτηνή ενέργεια. Ο καπιταλι­σμός δικαιώνεται στους κατοίκους των πλούσιων χωρών: μπορεί να τους προσφέρει άφθονη ηλε­κτρική ενέργεια, αλλά και φτηνό πετρέλαιο για να κινήσουν τα IX που κατακλύζουν τον πλανή­τη. Μέχρι το 1973, όπου διαπιστώθηκε ότι το πε­τρέλαιο δεν είναι και τόσο άφθονο και προσιτό. Για όσους δεν το κατάλαβαν, η κρίση επαναλή­φθηκε το 1977.

Ξεκίνησε άλλη μία κούρσα ανεξαρτησίας από τον ΟΠΕΚ. Η πυρηνική ενέργεια είναι μία από τις λύσεις. Το ατύχημα στο Λογκ Άιλαντ ήταν προπαγάνδα κάποιων παλαβών οικολόγων ή τέ­λος πάντων όχι και τόσο σημαντικό, ειδικά αφού δεν το έδειξε η τηλεόραση. Διαρροή ραδιενέρ­γειας, ε και τι έγινε; Σε μας εκείνη την εποχή ένας υπουργός ζητούσε να του φέρουν νεκρούς από το νέφος. Αλλά το Τσερνομπίλ, παρόλη την αρχική απόκρυψη του ατυχήματος από τις αρχές όλων των χωρών, απέδειξε ότι ο αόρατος εχθρός μπορεί να έρθει από μακριά και να σκοτώσει χω­ρίς να το αντιληφθεί κανείς. Εμείς φυσικά δεν υποκύψαμε στην προπαγάνδα των αστικών μέ­σων μαζικής προπαγάνδας και πιστοί στο κόμ­μα τρώγαμε επίτηδες ...φράουλες που δεν αγό­ραζε κανένας. Σε είκοσι χρόνια είδαμε ότι ο θυ­ρεοειδής μας έχει καρκίνο. Λες να είναι από αυ­τό; Μπα... Έλα όμως που ήρθε και η Φουκουσίμα πριν δύο χρόνια. Ατύχημα, φταίει ο φύση και τα τσουνάμια της είπαν αρχικά. Τώρα μας λένε ότι φταίνε οι άνθρωποι. Οι άνθρωποι γενικά, όχι αυτό το 1%. Συνέπειες; Εκατοντάδες ή χιλιάδες άνθρωποι που μολύνθηκαν με ραδιενέργεια, μία περιοχή νεκρή για εκατοντάδες χρόνια και ένα μεγάλο μέρος του Ειρηνικού με ραδιενεργά ψά­ρια. Λεπτομέρειες... (Για το ατύχημα της Φουκουσίμα, δες το αντίστοιχο άρθρο του γράφοντα στον 4ο τόμο της Μαρξιστικής Σκέψης).

Σήμερα η συζήτηση για τα πυρηνικά περιορί­ζεται δυστυχώς μόνο στους πυρηνικούς σταθμούς  παραγωγής ενέργειας, ενώ τα πυρηνικά όπλα έχουν σχεδόν ξεχαστεί. Ακούγονται μόνο για να δικαιολογηθεί η εισβολή σε μία χώρα που ετοι­μάζει να κατασκευάσει και ταυτόχρονα ο ηγέτης της χαρακτηρίζεται τρελός και συνεπώς κινδυνεύει όλη η ανθρωπότητα. Έτσι ήταν στο Ιράκ. πήγε να ακουστεί κάτι παρόμοιο για την Λιβύη, φυσικά έρχεται το Ιράν. Το Ισραήλ δεν ήταν ποτέ επικίνδυνη χώρα, ούτε φυσικά οι «πολιτι­σμένες» ΗΠΑ επί Ρέιγκαν ή Μπους, οπότε η κατοχή πυρηνικών όπλων από αυτέ; τις χώρες παρουσιάζεται όχι μόνο σα θε­μιτή, αλλά και αναγκαία.

Με το μεγάλο πρόβλημα των κλιματι­κών αλλαγών, η παραγωγή ηλεκτρισμού από πυρηνική ενέργεια είναι μία από τις σοβαρότερες λύσεις λόγω της μηδενι­κής εκπομπής αερίων θερμοκηπίου (κα­τά την παραγωγή ενέργειας). Έχει όμως και δύο πολύ σοβαρά μειονεκτήματα: την διαχείριση όλων των υλικών που πε­ριέχουν ραδιενέργεια (απόβλητα, αντι­δραστήρες στο τέλος της ζωής τους, υλι­κά από τα ορυχεία, κτλ) και την διαρροή ραδιενέργειας. Η σημερινή λύση για το πρώτο είναι η ταφή των αποβλήτων υψηλής ραδι­ενέργειας σε βαθιά πηγάδια σε περιοχές όπου η γεωλογική δομή είναι σταθερή. Μέχρι μόλις πριν 20-30 χρόνια χιλιάδες τόνοι είχαν τοποθετηθεί στον πυθμένα την θάλασσας σε τσιμεντένια κιβώ­τια που αντέχουν θεωρητικά εκατοντάδες χρό­νια, αλλά ήδη πολλά έχουν ρηγματωθεί μολύνο­ντας σοβαρά τους ωκεανούς. Όμως η απρόβλε­πτη όμως διαρροή ραδιενέργειας εξαιτίας ενός ατυχήματος (Τσερνομπίλ, Φουκουσίμα,...) είναι το κυριότερο πρόβλημα. Σε αυτές τις περιπτώ­σεις οι συνέπειες για το οικοσυστήματα και την ανθρώπινη υγεία είναι δραματικές. Ενώ πολλοί ισχυρίζονται ότι η πιθανότητα ενός τέτοιου ατυ­χήματος είναι μικρή και ακόμα και τότε τα πλεο­νεκτήματα της πυρηνικής ενέργειας είναι σαφώς περισσότερα από την παραγωγή ενέργειας από την καύση ορυκτών καυσίμων, αυτό που θα πρέ­πει να ληφθεί υπόψη είναι το γινόμενο πιθανότη­τα ατυχήματος επί καταστροφές που προκαλού­νται. Τότε η πυρηνική ενέργεια γίνεται αμέσως λιγότερο ελκυστική.

Στην εξοικονόμηση ενέργειας η λύση

Η βιομηχανική επανάσταση και ο κα­πιταλισμός βασίστηκε στην «απεριόριστη» ισχύ που έδιναν οι μηχανές και την «απεριόριστη» χρήση της ενέργειας. Όλες οι παραγωγι­κές διεργασίες σήμερα, αλλά και πολλές καθημερινές δρα­στηριότητες, πραγματοποιού­νται μόνο χάρη στην αλόγι­στη κατανάλωση ενέργειας. Οι λύσεις που προωθούνται στο ενεργεια­κό πρόβλημα εντάσσονται φυσικά στην λο­γική της κερδοφορίας ορισμένων κλάδων του κεφαλαίου.

Το πρώτο που απαιτείται είναι η εξοι­κονόμηση ενέργειας, όμως αυτό αντίκει­ται στις βασικές αρχές του καταναλωτι­κού συστήματος. Η εξοικονόμηση ενέρ­γειας δεν αφορά μόνο θερμικές απώλειες από τα κτίρια, αλλά αφορά κυρίως τις με­ταφορές (πχ χρήση Μέσων Μαζικής Με­ταφοράς αντί για IX) και την παραγωγή (πχ παραγωγή προϊόντων με μεγαλύτε­ρη διάρκεια ζωής ή κατάργησης της πα­ραγωγής άχρηστων καταναλωτικών προ­ϊόντων).

Η δεύτερη λύση είναι η βελτιστοποίηση της παραγωγικότητας της χρήσης της ενέρ­γειας και είναι ίσως η μοναδική που έχει προωθηθεί, κυρίως στην βιομηχανία για εξοικονόμηση πόρων.

Η τρίτη είναι η χρήση ΑΠΕ, αλλά εδώ υπάρχουν δύο επιλογές: είτε για να αυ­ξηθεί η κερδοφορία κάποιων εταιρειών (όπως προωθείται σήμερα στην Ελλάδα) είτε με γνώμονα την αλλαγή του ενεργεια­κού μίγματος προς όφελος των πολιτών και κυρίως του περιβάλλοντος, αφού οι ΑΠΕ δεν είναι πάντα τόσο φιλικές προς το πε­ριβάλλον όσο διαφημίζονται.

ΠΡΙΝ 26/8/12