Τους
τελευταίους μήνες παρατηρούμε μια έξαρση της κρατικής καταστολής
απέναντι στις δράσεις των κατοίκων της βόρειας Χαλκιδικής για την
αποτροπή της εξόρυξης χρυσού από την Eldorado Gold. Θυμόμαστε επίσης ότι
προς τα τέλη της δεκαετίας του ’90 στην ΒΑ Χαλκιδική, η τότε εταιρεία
εξόρυξης TVX GOLD είχε ξεσηκώσει και εκείνη θύελλα αντιδράσεων και
συγκρούσεων των κατοίκων με την αστυνομία. Δύο συσχετίσεις που μπορούμε
να κάνουμε με το τότε και το τώρα είναι το σταθερό επιχειρηματικό
ενδιαφέρον καναδικών εταιριών και οι επίμονες προσπάθειες μερίδας των
κατοίκων για αποτροπή της εξόρυξης. Και εάν
το δεύτερο θα έπρεπε να είναι αυτονόητο για κάθε ανθρώπινο ον και κάθε
κοινότητα που σέβεται την ύπαρξή της, η σταθερή παρουσία καναδικών
εταιρειών μάς κίνησε το ενδιαφέρον. Και αυτό γιατί: πώς γίνεται σε ένα...κράτος που προβάλλεται ως θεματοφύλακας και προστάτης του περιβάλλοντος και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ταυτόχρονα να «ευδοκιμούν» στην επικράτειά του μεταλλευτικές εταιρείες με εντελώς αντίθετο προσανατολισμό; Να τονίσουμε ότι η πραγματικότητα δεν είναι άσπρο-μαύρο ούτε στο θέμα του περιβάλλοντος, ούτε στο θέμα του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι γνωστές άλλωστε οι αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ ιθαγενών-ινδιάνων και του καναδικού κράτους μέχρι την πρόσφατη ιστορία, για την διακριτή μεν, αλλά αφομοίωση-ενσωμάτωση δε, του γηγενούς στοιχείου. Σήμερα, η κυριότερη μορφή έντασης μεταξύ κράτους και Πρώτων Εθνών γίνεται επί το πλείστον για θέματα μόλυνσης και ρύπανσης του περιβάλλοντος και της γης τους. Ο καναδικός Μεταλλευτικός Κώδικας υπερισχύει του καναδικού Συντάγματος που προβλέπει ότι προστατεύονται οι ιθαγενείς κοινότητες. Έτσι έχουν αποφανθεί ομοσπονδιακά δικαστήρια στις δίκες αυτοχθόνων με μεταλλευτικές εταιρείες, όπου ορισμένοι καναδοί ινδιάνοι οδηγήθηκαν στη φυλακή.
Υπολογίζεται ότι πάνω από το 70% των εταιρειών εξόρυξης στον κόσμο είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο του Τορόντο. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλες οι εταιρείες είναι καναδικών συμφερόντων, αλλά δεν είναι τυχαία η επιλογή μεγάλων εταιρειών να δραστηριοποιηθούν χρηματιστηριακά στον Καναδά. Κρατικές επιχορηγήσεις εκατοντάδων εκατομμύριων δολαρίων, φορολογικές ελαφρύνσεις, ελαστικοί κανονισμοί στο Χρηματιστήριο και ατιμωρησία για παραβάσεις της νομοθεσίας σε τρίτες χώρες, είναι μερικοί από τους λόγους που κάνουν τον Καναδά μια «μεταλλευτική υπερδύναμη». Όμως, πώς συμπεριφέρεται αυτή η υπερδύναμη στο εσωτερικό της; Σε γενικές γραμμές ακολουθεί τον κανόνα που σημαίνει τήρηση των διαδικασιών και των νόμων που διέπουν το καναδικό κράτος. Οφείλουμε, όμως, να κάνουμε την εξής παρατήρηση. Όλες οι μεγάλες δυτικές δυνάμεις στη σύγχρονη οικονομική και πολιτική ιστορία εφάρμοζαν και εφαρμόζουν άλλη πολιτική εντός και άλλη εκτός. Στο εσωτερικό προσπαθούν να εμφανιστούν ότι ακολουθούν τις δημοκρατικές αρχές τις οποίες καταλύουν στο εξωτερικό και ιδίως στις περιοχές εκείνες όπου η πολιτική κατάσταση είναι είτε ρευστή, είτε η εξουσία εφαρμόζεται από άλλου τύπου καθεστώτα, τις περισσότερες φορές ως εντολοδόχα διαχειριστικά τμήματα. Ως συνεχιστές της αποικιοκρατίας οι δυτικές πολυεθνικές επιβάλλουν τους δικούς τους κανόνες σε χώρες και περιοχές του λεγόμενου «τρίτου κόσμου». Άλλη συμπεριφορά θα επιδείξει η μεταλλευτική εταιρεία σε έργα αποκατάστασης του περιβάλλοντος στο Καναδά ή στις ΗΠΑ και άλλη στη Λατινική Αμερική. Η «ευαισθησία» της τροποποιείται και μετασχηματίζεται κατά το δοκούν… Έτσι πρακτικές όπως STD και RTD (υποθαλάσσια ή υποποτάμια απόθεση αποβλήτων) δεν εφαρμόζονται σε Καναδά, Αυστραλία και ΗΠΑ λόγω απαγόρευσης, αλλά τις εφαρμόζουν αλλού.
Όμως, αυτή είναι η μια πτυχή του θέματος «πολυεθνικές εταιρείες εξόρυξης». Μια άλλη εξίσου σημαντική πτυχή είναι η σύγκρουση με ακραίες μεθόδους, όπως για παράδειγμα οι δολοφονικές επιθέσεις των ανά τον κόσμο μεταλλευτικών εταιρειών σε ο,τιδήποτε δεν συμμορφώνεται προς τις επιταγές τους. Δεν είναι οι Σκουριές και η Χαλκιδική η εξαίρεση, είναι ο κανόνας. Οποιοσδήποτε βάλλει εναντίον των εταιρειών εξόρυξης «μαύρο φίδι που τον έφαγε…». Αυτό αποδεικνύεται και από άλλες εγχώριες αντιστάσεις, μεγάλες ή μικρές. Ενδεικτικά να αναφέρουμε την περίπτωση της ΛΑΡΚΟ σε Εύβοια και Φθιώτιδα όπου όποιος ασκεί κριτική στα έργα και στις ημέρες της εταιρείας δέχεται σύσσωμη επίθεση από εταιρεία, σωματείο εργαζομένων και λοιπά τσιράκια. (Παρένθεση: Όταν πριν από μερικούς μήνες ο κ. Τσίπρας επισκέφθηκε τη ΛΑΡΚΟ στη Λάρυμνα και μίλησε στους εργαζομένους της, δεν ανέφερε ούτε μια λέξη για το περιβάλλον και το έγκλημα που διαπράττεται στα βουνά της Εύβοιας και στο βυθό του βόρειου Ευβοϊκού). Όπως και στη περίπτωση της ΕΛΜΙΝ με τις καταστροφές που επιδεικνύει σε Γκιώνα και Οίτη, τις απειλές, τις αντισυγκεντρώσεις και εν τέλει τον εμπρησμό του σπιτιού κατοίκου της περιοχής προς παραδειγματισμό. Μια πρακτική που εφαρμόζεται σε όσους αντιδρούν, ενώ όπως δείχνει βίντεο που κυκλοφόρησε, στη Γουατεμάλα το 2007, εμφανίζει υπαλλήλους της εταιρείας Skye Resources να καίνε σπίτια των κατοίκων σε περιοχή μεταλλείου υπό κατασκευήν. Θεωρούμε ότι ο όρος «κράτος εν κράτει» δεν βρίσκει μεγαλύτερη ταύτιση από εκείνη που συνδέει το κράτος με τις μεταλλευτικές εταιρείες εξόρυξης ή το αντίστροφο. Άλλωστε, η σημασία των μεταλλείων για τα κράτη ήταν ανέκαθεν τεράστιας σημασίας. Έτσι, τα μεταλλεία του Λαυρίου έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην θεμελίωση και εδραίωση του κυρίαρχου ρόλου της Αθήνας, όταν κατά το 508 πχχ ο Κλεισθένης αποφασίζει τη συστηματική εκμετάλλευσή τους. ( Ίχνη εξόρυξης χαλκού έχουν βρεθεί και χρονολογούνται από το 3000 πχχ αλλά συστηματική εξόρυξη ξεκινά επί Κλεισθένη). Οι ιστορικοί, ως συνέπεια της λειτουργίας του μεταλλείου, τοποθετούν γύρω στο 580 πχχ την κοπή της αθηναϊκής δραχµής, ενός εκ των πρώτων αργυρών νοµισµάτων της Ιστορίας. Τόσο οι Περσικοί Πόλεµοι όσο και η δημιουργία ενός ισχυρού στόλου που θα αποτελέσει την αιχµή του δόρατος της αθηναϊκής εξωτερικής πολιτικής, βασίστηκαν στον άργυρο που εξορυσσόταν στα μεταλλεία του Λαυρίου.
Τα μεταλλεία, λοιπόν, έπαιζαν και παίζουν σημαντικό ρόλο στην ισχύ και στην κυριαρχία του κράτους, όπως και στις διαμορφούμενες οικονομικές σχέσεις. Έτσι απεργίες και εξεγέρσεις καταλύονταν συχνά από το στρατό και την αστυνομία, όπως στο Λαύριο και στη Σέριφο με αρκετούς νεκρούς δολοφονημένους από τα όργανα του κράτους. Σήμερα τις δολοφονίες αυτές τις έχουν εκχωρήσει σε παρακρατικά τάγματα τα οποία, όπως θα δούμε και παρακάτω, δολοφονούν με κάθε τρόπο τον οποιονδήποτε αντιστέκεται στα σχέδια των μεταλλευτικών εταιρειών. Είναι χρήσιμο πιστεύουμε να αναφέρουμε ορισμένα γεγονότα αυτής της παρακρατικής-παραεταιρικής δράσης ανά την υφήλιο.
ΦΙΛΙΠΙΝΝΕΣ
Ο πλούσιος ορυκτός πλούτος της χώρας έχει ανοίξει την όρεξη σε πολλές εταιρείες να εξορύξουν, παραβιάζοντας τόσο το περιβάλλον όσο και τις διάφορες φυλές που κατοικούν στο νησιωτικό σύμπλεγμα. Οι αντιστάσεις των κατοίκων είναι ισχυρές γεγονός που όπλισε τις παρακρατικές συμμορίες. Στις 28/01/11 ο Gerry Ortega δολοφονήθηκε στη νήσο Palawan με πυροβολισμό, ενώ και στο παρελθόν είχε δεχθεί απειλές. Ο Ortega συμμετείχε ενεργά στην προσπάθεια μη εξόρυξης του νικελίου από τη περιοχή που ζουν οι ιθαγενείς και θα επέφερε σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, καταστρέφοντας τα δάση και την κύρια πηγή τροφοπαραγωγής για 40.000 ανθρώπους.
Στις 18 Οκτωβρίου 2012 στρατιώτες δολοφόνησαν την Juvy Capion, που ήταν και τριών μηνών έγκυος, και τα δύο από τα παιδιά της ενώ ακόμη ένα παιδί τραυματίστηκε αλλά σώθηκε.
Στις 9 Δεκεμβρίου 2012 ένας αγρότης-αντάρτης και δυο ακτιβιστές ενάντια στα μεταλλεία δολοφονήθηκαν στο χωριό Ocapan.
ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ-ΒΡΑΖΙΛΙΑ
Μια άλλη παράμετρος της βίαιης διείσδυσης του δυτικού πολιτισμού σε περιοχές «πρωτόγονες» είναι η μεταφορά ασθενειών όπως η μαλάρια. Στη χώρα των Yanomami, που καταλαμβάνει εδαφική επικράτεια σε Βενεζουέλα και σε Βραζιλία, οι χίλιοι και πλέον χρυσωρύχοι είναι σύγχρονοι φορείς ασθενειών όπως κάποτε ήταν οι ισπανοί αποικιοκράτες. Και σε αυτήν την περιοχή οι εταιρείες δολοφονούν, καταστρέφουν χωριά και το κυριότερο, οι κάτοικοι πεθαίνουν ανήμποροι να αντιμετωπίσουν τις ξενόφερτες ασθένειες. Υπολογίζεται ότι το 20% των κατοίκων Yanomami απεβίωσαν τα τελευταία 7 χρόνια γι’ αυτό το λόγο, κυρίως στην πλευρά της Βενεζουέλας, όπου δεν υπάρχουν αυτόνομες δομές υγείας μη δυτικής και κρατικής ιατρικής, όπως σε άλλες φυλές ιθαγενών. Αλλά η σύγκρουση μεταξύ ιθαγενών και εταιρειών κρατάει χρόνια με πολλά επεισόδια, με σημαντικότερο αυτό που έγινε το 1993, όταν μια ομάδα μεταλλωρύχων εισβάλλει στο χωριό Haximu και δολοφονεί 16 Yanomami μεταξύ αυτών και ένα μωρό. Να σημειώσουμε ότι οι Yanomami διατηρούν αυστηρά την ισότητα μεταξύ των ανθρώπων και ασφαλώς δεν αναγνωρίζουν τους «αρχηγούς» ενώ η κάθε κοινότητα είναι ανεξάρτητη. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με συναίνεση και περιοδικότητα μετά από τοποθετήσεις οποιουδήποτε θέλει να μιλήσει.
Στις 3 Μάρτη 2013 ο Yukpa Cacique Sabino Romero, δολοφονήθηκε στη Sierra de Perija, γνωστός για τη δράση του. Όταν στις 13/11/2003 ο τότε πρόεδρος Hugo Chavez, ανακοίνωσε την εκμετάλλευση άνθρακα μέσω ενός μέγα-μεταλλείου, ο Sabino Romero ήταν ένας από εκείνους που αντέδρασαν από τις κοινότητες των ιθαγενών.
ΕΛ ΣΑΛΒΑΔΟΡ
Στις 26 Δεκεμβρίου 2009 η Dora «Alicia» Sorto Rodriguez, 32 χρονών, δολοφονήθηκε όταν επέστρεφε στο σπίτι της μετά από το πλύσιμο ρούχων στο γειτονικό ποτάμι. Η «Alicia», ήταν οκτώ μηνών έγκυος και μετέφερε τον τριάχρονο γιο της στους ώμους της, όταν δέχθηκε την επίθεση, όπου τραυματίστηκε παράλληλα και το παιδί της.
Στις 17/06/2011 ο Juan Francisco Duran Ayala, φοιτητής και ακτιβιστής ενάντια στις εξορύξεις, δολοφονήθηκε ανεβάζοντας τη λίστα των δολοφονημένων σε πέντε τα τελευταία χρόνια μόνο.
ΜΕΞΙΚΟ
Στην επαρχία των Τσιάπας, στην πόλη Chicomuselo, δολοφονήθηκε στις 30/11/2009 ο Mariano Abarca, μετά από πυροβολισμό στο κεφάλι και ενώ είχε δεχθεί απειλές για τη ζωή του λίγες μέρες πριν. Μεσολάβησε γραπτή ένσταση του Mariano Abarca ενάντια στην καναδική εταιρεία Blackfire…
Επίσης στις 22 Οκτωβρίου 2012 οι Ismael Solorio Urrutia και η Manuelita Solis Contreras δολοφονήθηκαν στην πόλη Chihuahua. Και οι δύο ήταν μέλη της REMA (Mexican Network of Mining-Affected Communities) και μάχονταν για την προστασία του υδροφόρου ορίζοντα και της βιοποικιλότητας της περιοχής από τις 400 γεωτρήσεις που είχε εξασφαλίσει η καναδική εταιρεία MAGSILVER να πραγματοποιήσει στη περιοχή.
Στην Οαχάκα στις 16/03/12 δολοφονήθηκε ο Bernado Vasquez, ο οποίος αγωνιζόταν ενάντια στις δραστηριότητες της Canada’s Fortuna Silver.
ΚΟΛΟΜΒΙΑ
Την 1η Σεπτέμβρη 2011 δολοφονείται ο Jose Reinel Restrepo στην Marmato της κεντροδυτικής Κολομβίας. Ο Restrepo τασσόταν ενάντια στην εξόρυξη χρυσού ανοικτής επιφάνειας από την καναδική εταιρεία Medoro Resources και προφανώς πλήρωσε με τη ζωή του αυτή του τη στάση.
ΚΟΝΓΚΟ
Η αιματοχυσία με 5,4 εκατ. ανθρώπους νεκρούς, την περίοδο 1998-2003, στον γνωστό και ως «Παγκόσμιο Πόλεμο της Αφρικής», όπου ενεπλάκησαν σε αυτόν οκτώ αφρικάνικες χώρες και μεγάλες πολυεθνικές, είχε χρώμα και άρωμα από τον πληθωρικό ορυκτό πλούτο, που για δεκαετίες ο δικτάτορας Μομπούτου ως πολιτικός διαχειριστής της Δύσης για λογαριασμό 85 μεταλλευτικών εταιρειών που αναφέρονται σε έγγραφο του ΟΗΕ, καταδυνάστευε και καταλήστευε παράλληλα.
Η λίστα με τις δολοφονίες ανθρώπων που εναντιώθηκαν στις μεταλλευτικές δραστηριότητες εταιρειών, όπως και οι εκτοπίσεις και οι πόλεμοι για τον ορυκτό πλούτο δεν εξαντλείται σε ένα σημείωμα. Είναι ενδεικτικό όμως τόσο των πρακτικών όσο και των προθέσεων εκείνων που τα οφέλη –κυρίως οικονομικά– είναι τεράστια. Και, επί πλέον, επειδή χωρίς μεταλλεύματα δεν υφίστανται λογής-λογής γκατζετάκια ή οπτικές ίνες για να στηρίξουν τον σύγχρονο τεχνολογικό πολιτισμό, η επιβολή δεν γίνεται μονάχα με όρους οικονομικούς αλλά και ως συνέπεια των ευρύτερων παγκοσμιοποιημένων πολιτικών σχεδιασμών. Γι’ αυτό η εναντίωση σε ένα μεταλλείο οφείλει να συνοδεύεται και από την απαξίωση σε καταναλωτικά προϊόντα ως στάση.
Πηγές: http://www.dominionpaper.ca http://antigoldgreece.wordpress.com
